สเปรย์พ่นคอเป็นผลิตภัณฑ์ที่ได้รับความนิยมอย่างมาก โดยเฉพาะในช่วงที่มีการระบาดของไข้หวัด หรือในฤดูฝนที่อากาศชื้น อาการเจ็บคอ มักมาเยือนโดยไม่ทันตั้งตัว หลายคนหันมาใช้สเปรย์พ่นคอเพื่อลดอาการไม่สบายต่าง ๆ แต่คุณรู้หรือไม่ว่า ไม่ใช่ทุกสเปรย์พ่นคอจะเหมาะกับอาการทุกแบบ การเลือกใช้ให้ถูกต้อง ไม่เพียงแค่ช่วยให้หายเร็วขึ้นเท่านั้น แต่ยังช่วยลดความเสี่ยงจากการใช้ ยาใช้ภายใน โดยไม่จำเป็นอีกด้วย
ในบทความนี้ เราจะพาคุณไปรู้จักสเปรย์พ่นคอแบบต่าง ๆ พร้อมวิธีเลือกใช้อย่างเหมาะสมกับอาการอย่างถูกหลักการแพทย์
สเปรย์พ่นคอคืออะไร?
สเปรย์พ่นคอ (Throat Spray) คือผลิตภัณฑ์ในรูปแบบของของเหลวที่บรรจุอยู่ในขวดสเปรย์ ออกแบบมาเพื่อฉีดพ่นเข้าสู่บริเวณลำคอโดยตรง จุดประสงค์เพื่อ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อบรรเทาอาการต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับช่องคอ เช่น อาการเจ็บคอ ระคายเคือง เสียงแหบ คอแห้ง และอาการอักเสบ ซึ่งมักเป็นผลมาจากการติดเชื้อแบคทีเรียหรือไวรัส การใช้เสียงมาก หรือสภาพแวดล้อมที่ไม่เหมาะสม เช่น อากาศแห้งหรือเย็นจัด สเปรย์พ่นคอ จัดอยู่ในหมวดของ ยาใช้ภายใน เนื่องจากพ่นเข้าสู่โพรงลำคอ ซึ่งถือว่าเข้าสู่ร่างกายโดยตรง แม้จะไม่ถูกกลืนลงกระเพาะอาหารก็ตาม
ประเภทของสเปรย์พ่นคอ
เราสามารถแบ่งประเภทของ สเปรย์พ่นคอ ได้หลายแบบ ดังนี้:
สเปรย์พ่นคอชนิดยาชาเฉพาะที่ เป็นยาชนิดที่มีสารกลุ่ม Lidocaine /Benzocaine ช่วยระงับอาการเจ็บคออย่างรวดเร็ว ใช้เมื่อมีอาการเจ็บคอมากจนกลืนน้ำหรืออาหารได้ลำบาก หรือต้องการลดความเจ็บคอก่อนการพูดหรือทานอาหาร ข้อควรระวัง คือไม่ควรใช้เกินคำแนะนำ และไม่ใช้ในเด็กเล็ก เนื่องจากอาจทำให้เกิดอาการชาหรือสำลักได้
สเปรย์พ่นคอชนิดฆ่าเชื้อ
มีส่วนผสมของ Chlorhexidine, Hexamidine หรือ Povidone-Iodine ใช้ในกรณีที่สาเหตุของอาการเจ็บคอมาจากการติดเชื้อแบคทีเรียหรือไวรัส เหมาะสำหรับ ผู้ที่มีอาการเจ็บคอร่วมกับมีไข้ต่ำ เจ็บคอจากเชื้อไวรัสในระยะเริ่มต้น
สเปรย์พ่นคอสมุนไพร
เป็น สเปรย์พ่นคอ ที่มีสมุนไพรจำพวกขมิ้นชัน สะระแหน่ พิมเสน หรือเกล็ดสะระแหน่ ให้ความรู้สึกเย็นสดชื่น ลดการอักเสบได้ระดับหนึ่ง เหมาะสำหรับ ผู้ที่มี อาการเจ็บคอ เล็กน้อย คอแห้ง หรือผู้ที่ต้องการหลีกเลี่ยงสารเคมีต้องการใช้ยาที่มีส่วนผสมของสมุนไพรเป็นหลัก
สเปรย์พ่นคอแบบชุ่มคอ (Moisturizing Spray)
ไม่มีตัวยาฆ่าเชื้อ แต่ใช้สารให้ความชุ่มชื้น เช่น Glycerin ช่วยลดการระคายเคือง เหมาะสำหรับ ผู้ที่ใช้เสียงมาก เช่น ครู นักร้อง หรือคอแห้งจากอากาศแห้ง
วิธีเลือกใช้สเปรย์พ่นคอให้เหมาะกับอาการ
อาการเจ็บคอแบบเฉียบพลัน
เจ็บคอร่วมกับไข้ เจ็บจนกลืนน้ำลายไม่ได้ หรือปวดมาก แนะนำให้ใช้ สเปรย์พ่นคอ ชนิดฆ่าเชื้อผสมยาชาอาจใช้ร่วมกับยาแก้ปวดกลุ่มพาราเซตามอล แต่หากถ้าอาการไม่ดีขึ้นใน 3 วัน ควรพบแพทย์
อาการคอแห้ง เสียงแหบ
ไม่เจ็บคอมาก แต่คอแห้ง เสียงหาย หรือมีเสมหะเหนียว แนะนำให้ใช้ สเปรย์พ่นคอ แบบชุ่มคอ หรือสมุนไพรดื่มพร้อมกับดื่มน้ำให้มาก ๆ หลีกเลี่ยงอาหารทอดหรือของหวานจัด
อาการเจ็บคอเรื้อรัง
เจ็บคอบ่อย แสบคอเรื่อย ๆ แม้ไม่มีไข้ อาจเกิดจากกรดไหลย้อน ภูมิแพ้ หรือการใช้เสียงมาก แนะนำ ให้หลีกเลี่ยงสเปรย์พ่นคอที่มีแอลกอฮอล์ ให้ใช้ สเปรย์ชุ่มคอ หรือสมุนไพร อย่างไรก็ตามควรพบแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุที่แท้จริง
ใช้สเปรย์พ่นคออย่างไรให้ปลอดภัย
การใช้ สเปรย์พ่นคอ อย่างถูกต้อง เป็นสิ่งสำคัญเพื่อให้ได้ผลการรักษาที่ดี และลดความเสี่ยงจาก ยาใช้ภายใน โดยไม่จำเป็น :ซึ่งวิธีใช้อย่างปลอดภัยนั้นประกอบไปด้วย
-อ่านฉลากยาและคำแนะนำก่อนใช้ทุกครั้ง
-อย่าใช้ สเปรย์พ่นคอ ร่วมกับผู้อื่น เพื่อป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อโรค
-หลีกเลี่ยงการใช้เกินขนาด
-หยุดใช้หากเกิดผื่นคันหรือระคายเคือง
-ไม่ควรใช้ต่อเนื่องเกิน 7 วันหากไม่ดีขึ้น ควรปรึกษาแพทย์
ความแตกต่างระหว่างสเปรย์พ่นคอกับยารับประทาน
แม้จะจัดเป็น ยาใช้ภายใน เช่นกัน แต่ สเปรย์พ่นคอ มีข้อได้เปรียบคือ:
-ออกฤทธิ์เฉพาะจุด ไม่ต้องผ่านระบบย่อยอาหาร
-ลดความเสี่ยงต่อการดื้อยา เพราะไม่ใช่ ยาฆ่าเชื้อแบบรับประทาน
-มีผลข้างเคียงน้อยกว่า เมื่อใช้ตามคำแนะนำ
-แต่หาก อาการเจ็บคอ ไม่ดีขึ้นใน 3–5 วัน อาจจำเป็นต้องใช้ยารับประทานร่วม เช่น ยาฆ่าเชื้อที่เหมาะสมในกรณีติดเชื้อแบคทีเรีย เช่น Amoxicilline
คำถามที่พบบ่อยในการใช้สเปรย์พ่นคอ
Q: สเปรย์พ่นคอใช้ได้กับเด็กได้หรือไม่?
A: ใช้ได้ แต่ควรเลือกสูตรสำหรับเด็ก และไม่ควรมีแอลกอฮอล์หรือยาชาเข้มข้น
Q: ใช้สเปรย์พ่นคอได้บ่อยแค่ไหน?
A: ไม่ควรเกินที่ฉลากแนะนำ หากจำเป็นต้องใช้ต่อเนื่องเกิน 7 วัน ควรพบแพทย์
Q: เจ็บคอมากแต่ไม่มีไข้ ต้องใช้แบบไหน?
A: อาจใช้แบบยาชาร่วมกับฆ่าเชื้อได้ หากไม่ดีขึ้นใน 3 วัน ให้พบแพทย์
สรุป
การเลือกใช้ สเปรย์พ่นคอ ให้เหมาะสมกับอาการไม่ใช่เรื่องยาก เพียงสังเกตอาการของตัวเองว่าเป็นแบบใด และเลือกให้ตรงกับประเภทของสเปรย์ที่มีอยู่ในท้องตลาด หมั่นดูแลสุขภาพช่องปาก ดื่มน้ำให้มาก และพักผ่อนให้เพียงพอ ก็ช่วยให้ อาการเจ็บคอดีขึ้นได้โดยไม่ต้องพึ่งยาเกินจำเป็น อย่าลืมว่า สเปรย์พ่นคอ แม้ใช้เฉพาะที่ ก็ถือเป็นยาใช้ภายใน ควรใช้อย่างระมัดระวังเพื่อสุขภาพที่ดีในระยะยาว