ยาดม เป็นยาใช้ภายนอกที่หลายคนมักจะพกติดตัวไว้ใช้สูดดมเพื่อบรรเทาอาการต่างๆ เช่น วิงเวียนศีรษะ คัดจมูก หน้ามืด เป็นลม หรือต้องการความสดชื่น แต่รู้หรือไม่ว่า หากเราดมยาดมบ่อยๆ อาจนำไปสู่อาการติดยาดมที่ส่งผลเสียต่อสุขภาพได้เหมือนกัน! บทความนี้จะพาทุกคนไปรู้จักกับอันตรายของการติดยาดม พร้อมวิธีใช้ยาดมอย่างปลอดภัย และวิธีเลิกติดยาดม
เรื่องที่คนติดยาดมต้องรู้
ยาดม ทํามาจากอะไร ทำไมดมแล้วติด
ยาดมจัดเป็นยาใช้ภายนอกที่มีทั้งแบบหลอด แบบกระปุก และแบบน้ำ หลายคนอาจสงสัยว่า ยาดมมีส่วนผสมอะไรบ้าง ทำไมดมยาดมบ่อยๆ ถึงทำให้ติดยาดมได้ ยาดมที่เราใช้กันอยู่นั้นส่วนใหญ่ประกอบด้วยสารต่าง ๆ หลายชนิด เช่น เมนทอล การบูร พิมเสน น้ำมันหอมระเหย ฯลฯ ซึ่งสารเหล่านี้ล้วนมีกลิ่นหอมเย็น สดชื่น และมีฤทธิ์กระตุ้นระบบประสาท เมื่อสูดดมเข้าไปจะทำให้รู้สึกสดชื่น ตื่นตัว นอกจากนี้ กลิ่นหอมเย็นของยาดม ยังกระตุ้นให้สมองหลั่งสารโดปามีน (Dopamine) ทำให้เรารู้สึกดี และผ่อนคลายอีกด้วย
ยาดม ทํามาจากอะไร ทำไมดมแล้วติด
ยาดมจัดเป็นยาใช้ภายนอกที่มีทั้งแบบหลอด แบบกระปุก และแบบน้ำ หลายคนอาจสงสัยว่า ยาดมมีส่วนผสมอะไรบ้าง ทำไมดมยาดมบ่อยๆ ถึงทำให้ติดยาดมได้ ยาดมที่เราใช้กันอยู่นั้นส่วนใหญ่ประกอบด้วยสารต่าง ๆ หลายชนิด เช่น เมนทอล การบูร พิมเสน น้ำมันหอมระเหย ฯลฯ ซึ่งสารเหล่านี้ล้วนมีกลิ่นหอมเย็น สดชื่น และมีฤทธิ์กระตุ้นระบบประสาท เมื่อสูดดมเข้าไปจะทำให้รู้สึกสดชื่น ตื่นตัว นอกจากนี้ กลิ่นหอมเย็นของยาดม ยังกระตุ้นให้สมองหลั่งสารโดปามีน (Dopamine) ทำให้เรารู้สึกดี และผ่อนคลายอีกด้วย
การดมยาดมบ่อยๆ จะทำให้ร่างกายเกิดการเสพติด โดยกลไกการเสพติดยาดมจะคล้ายกับการติดสารเสพติดชนิดอื่น ๆ คือ เมื่อใช้ยาดมบ่อย ๆ ดมแล้วรู้สึกดี สมองจะจดจำความรู้สึกเหล่านี้และต้องการมันอีกซ้ำ ๆ ส่งผลให้เกิดอาการอยากดมยาดมอยู่ตลอดเวลา จึงเกิดเป็นอาการเสพติดยาดมนั่นเอง
ติดยาดม อันตรายไหม
การติดยาดมหรือการใช้ยาดมมากเกินไป ไม่ได้อันตรายถึงขั้นเสียชีวิต แต่โทษของยาดมส่งผลเสียต่อสุขภาพหลายอย่าง
- ระคายเคืองระบบทางเดินหายใจ สารเคมีในยาดมบางชนิด มีฤทธิ์ระคายเคืองต่อระบบทางเดินหายใจ หากดมยาดมบ่อยๆ หรือดมใกล้ ๆ โดยไม่จำเป็น จะทำให้เยื่อบุโพรงจมูกอักเสบ แสบจมูก คันจมูก จมูกแห้ง ส่งผลต่อการหายใจ และอาจรุนแรงจนถึงขั้นปอดอักเสบได้
- ส่งผลต่อระบบประสาท สารบางตัวที่อยู่ในยาดม ส่งผลต่อระบบประสาท อาจทำให้มีอาการคล้ายมึนเมา และทำให้เกิดการเสพติดได้
- เสี่ยงติดเชื้อ หากมีการใช้ยาดมร่วมกับผู้อื่น จะเพิ่มโอกาสเสี่ยงต่อการติดเชื้อบริเวณจมูกได้
นอกจากนี้ การติดยาดม พกยาดมติดตัว และหยิบขึ้นมาดมบ่อย ๆ ยังส่งผลเสียต่อภาพลักษณ์ และทำให้เสียบุคลิกภาพอีกด้วย
ใช้ยาดมยังไงถึงจะปลอดภัย
การใช้ยาดมอย่างถูกต้องและปลอดภัย จะช่วยให้ได้รับประโยชน์สูงสุดจากยาดม ลดความเสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียง และลดโอกาสในการเสพติดยาดมได้
วิธีใช้ยาดมอย่างปลอดภัย มีดังนี้
1. ใช้ยาดมเมื่อจำเป็น
ไม่ควรดมยาดมบ่อยๆ ควรใช้เฉพาะเมื่อมีอาการ เช่น วิงเวียนศีรษะ คัดจมูก หน้ามืด จะเป็นลม
2. ไม่ควรใช้ยาดมติดต่อกันเป็นเวลานาน
เพราะจะยิ่งเพิ่มโอกาสในการติดยาดมมากขึ้น
3. สูดดมใกล้ ๆ แต่ไม่สัมผัสโดยตรง
ไม่ควรนำหลอดยาดมสัมผัสกับจมูกโดยตรง เพราะเสี่ยงต่อเชื้อโรค และกลิ่นที่รุนแรงมากเกินไปอาจทำให้เกิดการระคายเคืองเยื่อบุโพรงจมูกได้
4. ห้ามให้หลอดยาดมเข้าไปค้างในจมูก
สารเคมีในยาดมอาจทำให้เยื่อบุโพรงจมูกเกิดการระคายเคือง ควรเปิดฝาแล้วสูดดมหรือใช้สำลีชุบน้ำยาดมแล้วสูดดมห่าง ๆ ไม่ควรยัดยาดมเข้าไปในรูจมูก
5. ห้ามใช้ยาดมร่วมกับผู้อื่น
การใช้ยาดมร่วมกัน เสี่ยงต่อการแพร่กระจายเชื้อโรค โดยเฉพาะโรคที่ติดต่อกันผ่านทางระบบทางเดินหายใจ เช่น โรคหวัด ไข้หวัดใหญ่ โรคโคโรนาไวรัส (COVID-19) เป็นต้น
6. ยาดมบางชนิดมีส่วนผสมที่อาจเป็นอันตรายต่อเด็กหรือผู้มีโรคประจำตัว
ควรใช้ยาดมอย่างระมัดระวัง อ่านส่วนประกอบในฉลาก เก็บยาดมให้พ้นมือเด็ก และไม่ควรให้เด็กใช้ยาดมโดยไม่มีผู้ใหญ่ดูแล
วิธีเลิกติดยาดม
สำหรับใครที่อยากเลิกติดยาดม แนะนำให้ลองทำตามวิธีดังต่อไป
1. ลดปริมาณการใช้ยาดมลงทีละน้อย
เริ่มจากตั้งเป้าหมายว่าจะลดจำนวนครั้งในการดมยาดมลง เช่น จาก 10 ครั้งต่อวัน เหลือ 8 ครั้งต่อวัน
2. หากิจกรรมอื่นทำเพื่อเบี่ยงเบนความสนใจ
เมื่อรู้สึกอยากดมยาดม ลองหากิจกรรมอื่นทำเพื่อเบี่ยงเบนความสนใจ เช่น ดื่มน้ำ ออกกำลังกาย หรือฟังเพลง
3. หาวิธีอื่นบรรเทาอาการ
แทนการใช้ยาดม เช่น ล้างจมูกด้วยน้ำเกลือ ใช้ผ้าชุบน้ำเย็นประคบหน้าผาก หรือดมกลิ่นหอมจากธรรมชาติ
การเลิกติดยาดมต้องอาศัยความพยายามและความอดทน สิ่งสำคัญคือต้องมุ่งมั่นและตั้งใจจริง หากรู้สึกว่าไม่สามารถเลิกติดยาดมได้ด้วยตัวเอง ควรไปปรึกษาแพทย์เพื่อรับคำแนะนำและแนวทางที่เหมาะสมกับแต่ละคน
บทสรุป
แม้ว่าการดมยาดมจะช่วยบรรเทาอาการต่าง ๆ แถมดมแล้วยังทำให้รู้สึกเย็นสดชื่น นี่จึงเป็นเหตุผลที่ทำให้หลายคนติดยาดมกันเยอะมาก ระหว่างวันต้องหยิบขึ้นมาดมบ่อย ๆ แต่อย่าลืมว่าโทษของยาดมนั้นส่งผลเสียทั้งสุขภาพและบุคลิกภาพ ดังนั้น จึงควรใช้ยาดมเมื่อมีอาการป่วยจริง ๆ เท่านั้น หยิบมาดมเมื่อจำเป็น และเลี่ยงการดมยาดมบ่อยๆ เพียงเท่านี้ก็จะช่วยป้องกันอาการติดยาดมได้แน่นอน
บทความที่น่าสนใจ